25. Παώdας, 1956: Του νηρό του Ηυτύχιου

Παγώνδας, 1956: Το νερό του Ευτύχιου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

		Σελ.
Κιηφάλη ου 1ου  –  Αυδά έχι’ νηρό	Κεφάλαιο 1ο – Εδώ υπάρχει νερό	5
Κιηφάλη ου 2ου  –  Του άνι’γμα d’ b’γαδγιού	Κεφάλαιο 2ο – Το άνοιγμα του πηγαδιού	12
Κιηφάλη ου 3ου  –  Η Χάλητ π’ ούλου χάλαη	Κεφάλαιο 3ο – Η Hallet που συνεχώς χαλούσε	21
Κιηφάλη ου 4ου  –  Η παραγουγιή όψιμ’ς dουμάτας	Κεφάλαιο 4ο – Η παραγωγή όψιμης ντομάτας	24
Κιηφάλη ου 5ου  –  Σήμηρα	Κεφάλαιο 5ο – Σήμερα	27
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α – Κώδικας Ανάγνωσης – Τα σύμβολα της γραφής των σαμιακών τύπων		31
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β – «Το αληθινό παραμύθι» (το 1ο ποίημα πάνω στο μνημείο «Οι Μάνες»)		39
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ – «Το Αραξοβόλι» (το 2ο ποίημα πάνω στο μνημείο «Οι Μάνες»)		41
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ		42

Tου νηρό του Ηυτύχ^ιιου

Πολύτιμο δώρο τ’ Ουρανού

που φύλαγε σφιχτά στην αγκαλιά της η Γη

ως το φθινόπωρο του 1956

όταν ο πρωτοπόρος Παγωνδιώτης γεωργός

Ευτύχιος Κ.-Π. Βαλεοντής (1924 – 2006)

το έφερε στην επιφάνεια

για να δίνει ζωή, από τότε,

σε όλη την γύρω περιοχή.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στον Παγώνδα της Σάμου, ένα όμορφο χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά στις ανατολικές πλαγιές του βουνού Μπουρνιά, σε υψόμετρο 180 μέτρων, δύσκολα θα τολμούσε κανένας, το 1956, να σκεφτεί να ανοίξει (με παραδοσιακό τρόπο) πηγάδι και όχι απλώς να βρει νερό, αλλά να βρει αξιοποιήσιμο νερό και να μετατρέψει μια άνυδρη περιοχή σε ποτιστική, με λαχανόκηπους, αμπέλια και περιβόλια. Το τόλμησε, όμως, ο Ευτύχιος Βαλεοντής του Κωνσταντίνου και της Πολυξένης, πρωτοπόρος συστηματικός γεωργός και πολύτεκνος οικογενειάρχης· και το τόλμημά του στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, ύστερα όμως από αγώνα, αγωνία και ταλαιπωρία, αλλά με προσήλωση στον στόχο και με επίμονη προσπάθεια.

Στο παρόν αφήγημα, ως πρωτότοκος γιος του Ευτύχιου, εξιστορώ το γεγονός όπως το έζησα και το θυμάμαι όντας, τότε, παιδί δώδεκα χρονών που πήγαινε στην πρώτη τάξη του Πυθαγορείου Γυμνασίου Σάμου.

Στην αγάπη μου για την ελληνική γλώσσα, στη μακραίωνη ιστορία της και σε όλες της τις μορφές (γενική γλώσσα, διαλέκτους, ιδιώματα, ειδικές γλώσσες), οφείλεται η επιλογή μου να συντάξω το κείμενο στο Σαμιακό Ιδίωμα με παράθεση της απόδοσής του παράλληλα στην Κοινή Νεοελληνική.

Ο αναγνώστης/η αναγνώστρια μπορεί να διαβάσει εύκολα το κείμενο στην Κοινή Νεοελληνική (δεξιά) και να προσπαθήσει να το διαβάσει, με σωστή εκφορά, και στο Σαμιακό Ιδίωμα (αριστερά), με τη βοήθεια πολλών υποσημειώσεων που εξηγούν τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται για τη Σαμιακή απόδοση ή δίνουν και γραμματικά ή συντακτικά στοιχεία του Σαμιακού Ιδιώματος.

Στο Παράρτημα Α, μετά το τέλος του κειμένου, υπάρχει ο λεπτομερής «Κώδικας Ανάγνωσης – Τα σύμβολα της γραφής των σαμιακών τύπων», που ο αναγνώστης/η αναγνώστρια μπορεί, αν θέλει, να διατρέξει πριν αρχίσει να διαβάζει το κείμενο.

Παράλληλα με τη γραπτή μορφή του κειμένου σε αρχείο pdf, έχω εγγράψει την προφορική Σαμιακή απόδοσή του σε ηχητικό ηλεκτρονικό αρχείο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ταυτόχρονη ανάγνωση και ακρόαση.

Ανοίξτε το κείμενο και ακούστε το ηχητικό αρχείο. 

Κ. Βαλεοντής